Page images
PDF
EPUB

Constantia de Crosa Vila.

Benedictus de Crosa Vila, et filii ejus.

Girberga de Crosa Vila et soror ejus et filii sui Benedicta de Vultazac et III filię ejus Geraldus Constans et frater ejus Petrus

et soror eorum.

CXLVII

DONUM ELIE DAIEN

1111-1118

Universis tam presentibus quam futuris notum sit quoniam Helias de Aient (1), do domino Deo et Sancto Petro apostolo Vosiensi ejusque congregationi, pro salute anime meę omniumque parentum meorum, totum quod habeo vel exquirere possum in fevo presbiterii (2) ecclesie Spartiniaco (3) et quod habeo in manso qui appellatur diaconi et in stagno aque qui est juxta ipsum mansum totum quod habeo vel alii per me, taliter ut si fevales mei qui in fevo istius ecclesie aut in isto manso aliquid de me fevaliter habent, si Sancto Petro aliquid dare voluerint, aut monachi ullo modo adquirere potuerint donum et placitum que ipsi fecerint, ego concedo permanendum.

Hujus doni auditores fuerunt domnus abbas Rainaldus et Bernardus vicecomes (4), in quorum manu factum est, et Hugo Ladenz et Boso filius ejus et Gauzfredus Bernardus de Aient et Gauzfredus de Peiruza. Hoc donum sicut supradictum est, dedit et concessit Deo et Sancto Petro Vosiensi ejusque congregationi pro salute anime sue, uxor Helie nomine Cervia, apud Castellum d'Aient (5),

(4) Ayen, chef-lieu de canton, 20 kil. S. O. de Vigeois,

(2) Le fief presbitéral, le mas du diacre; ces deux dénominations confirment ce que nous avons dit note 3, p. 34.

(3) Eglise de Saint-Martin d'Espartignac, actuellement chef-lieu de comm. cant. d'Uzerche, 9 kil. N. E. de Vigeois, figure au testament de Saint-Yrieix; déjà identifié, note 1, p. 55.

(4) Bernard, vicomte de Comborn, 1092-1119.

(5) Castellum est ici bien caractéristique de la différence existant entre le Castrum, bourg fortifié, habité par un assez grand nombre de familles, venant immédiatement après la civitas, et le donjon proprement dit, résidence du seigneur principal, appelé parfois princeps, comme différentes chartes nous l'ont appris pour les familles de Bré, de Pierrebufière, de Malemort et de Las Tours.

in manu Petri Guarit monacho, tenens ipsam cartam quam vir ejus Helias concesserat.

Auditores hujus concessionis fuerunt Helias d'Aient et Galterius Johannes, procurator eorum et filius ejus Peirogorcus et Geraldus de la Valleta, presbiter.

CXLVIII

DONUM GERALDI DE JAU ET FILII EJUS

1111-1124

Presentibus et futuris notum esse volumus quoniam ego Geraldus de Jan et filius meus Wido, damus Deo et Sancto Petro Vosiensi totum quod habebamus vel exquirebamus in manso de Lafauria (1), in manu domni Rainaldi abbatis. Et si aliquis homo hoc aliqua occasione inquirere voluerit, promittimus ut salvum manere faciamus.

Auditores vero fuerunt Petrus Garitus, monacus, Arbertus de la Ribeira et uxor ejus, Audiardis, Itherius de la Ribeira, Petrus Bernardus, Stephanus, judex, Geraldus Paravisus.

CXLIX

1124-1164

Notum sit omnibus hominibus quod ego Boso de Jau, filius supradicti Geraldi, dono et concedo Deo et Sancto Petro Vosiensi totum quod habebam vel exquirere poteram juste aut injuste in manso de Lafauria de Javerlac, in manu domni Ademari abbatis, audientibus Petro Durnasio, sacrista, Widone Magrefort, monaco, Petro Bernardi, milite, Gauberto, bajulo meo, Geraldo Ausaprat, Petro de Marses, Geraldo et Stephano de Javerlac.

Similiter ego Geraldus, frater supradicti Bosonis, dono Deo et Sancto Petro totum quod habebam in supradicto manso, in manu

Fol. LXXI, v°.

(1) La Faurie de Javerliac, village à côté de Javerliac, comm. de Vigeois, 3 kil. S. O., et qui a disparu comme lui. On trouve encore à la matrice cadastrale de Vigeois une parcelle inscrite sous le nom de Les Farges, dont la situation paraît correspondre au mas ici mentionné.

Aimirici la Genebreira, monachi, audientibus fratre meo Bosone, Raimundo de Peiruza, Archambaldo Meschi, Willelmo Lafullia, Petro Pannell, Gauzberto Torto, bajulo nostro.

Hoc factum est ante ecclesiam Sancti Jacobi de Albischers.

CL

DE ORTO AUDITORII.

1124-1164

Tam presentibus quam futuris notum sit quoniam Ego Petrus de Jutzia Geraldi et soror mea Petronilla, damus Deo et Beato Petro apostolo Vosiensis, pro anima matris nostre et pro nostris animabus, octo denarios qui sunt reddendi in vigilia Natalis domini et unum sextarium frumenti, ad festum Sancti Martini in domo et in orto quem tenent Garnerii qui vocantur Auditorii, ita ut a monachis possideatur in perpetuum. Hanc oblacionem facimus in presencia domni Ademari abbatis, audientibus et videntibus Geraldo de Sancto Cirico et Geraldo Milone, presbiteris; Geraldo de Blaisac; Petro Pestorel et uxore ejus; Geraldo Lamasa qui hoc concesserunt; Geraldo de Manso; Stephano de Aqueductu; Archambaldo et Geraldo filio ejus Enjalrico; Bernardo de Villanes.

CLI 572-573?

.... et.....

S........ (1)... [Are]dius, presbiter et ge[nitrix] mea Pelagia cedimus et condonamus Deo et Sancto Petro apostolo ad monasterium Vosidense (2), apud Lemovicas, monasterium Sancti Michaelis (3), et ecclesiam

Fol. LXXII, ro.

(1) Toute la partie supérieure de ce folio a été déchirée transversalement, de gauche à droite.

(2) Vosidense est la plus ancienne forme connue du nom de Vigeois. La lettre D qui n'était pas encore tombée en est la preuve.

(3) Saint-Michel de Pistorie (de pistoria, quartier des boulangers), pour le distinguer de Saint-Michel-des-Lions. C'était un ancien monastère, situé entre le pont Saint-Martial et la Cité de Limoges, plus tard une cure qui a subsisté jusqu'à la Révolution. L'église, qui était très ancienne, est aujourd'hui absolument détruite; il n'en reste aucune trace. Jocundus, père de saint Yrieix, y était enterré.

Sancti Petri de Naves (1), et ecclesiam Sancti Martini Spartiniaco (2), et ecclesiam Sancti Galli (3), et ecclesiam de Camboliva (4), et ecclesiam de Baissiaco (5). Si autem monachi Vosidensis monasterii nobis solatia prebuerint, damus Texitoialo (6) portionem nostram et centum aripentos vinearum et curtim de Siciaco (7), et mansum de Columbes (8) de Vultaziaco, et mansum de Faorgiis (9) de Alaciaco (10), istas res denominatas sana mente et integro consilio judices cerciores rerum nostrarum metuentes casus fragilitatis humane ne nos subito mors provenire incautos valeat, condonamus atque concedimus Deo et Sancto Petro apostolo pro salute animarum nostrarum omniumque parentum nostrorum. Facta sunt hęc subdie pridie kalendas novembris XI anno regni

(1) Naves, chef-lieu de comm., canton nord de Tulle, 20 kil. S. E. de Vigeois.

(2) Espartignac, chef-lieu de comm., cant. d'Uzerche, 9 kil. N. E. de Vigeois; déjà identifié, note 1, p. 78.

(3) Saint-Jal, chef-lieu de comm., cant. de Seilhac, 10 kil. E. de Vigeois; déja identifié, note 4, p. 83.

(4) Chamboulive, chef-lieu de comm,, cant. de Seilhac, 15 kil. N. E. de Vigeois; déjà identifié, note 9, p. 69.

(5) Beyssac, chef-lieu de comm., cant. de Lubersac, 8 kil. O. de Vigeois ; déjà identifié, note 1, p. 9.

(6) Serait-ce Excideuil, chef-lieu de canton (Dordogne), lieu fort ancien et où l'abbaye de Saint-Yrieix a possédé jusqu'à la Révolution des biens importants.

(7) Sioussiac, village, de la comm. de Vigeois. 3 kil. S. E.; déjà identifié, note 4, p. 68.

Saint Yrieix y possédait une église qu'il met sur la même ligne, dans son testament, qu'Attanum. Il lui lègue : « Simul et de Sisciaco oratorio tribunalia dua valentia solidos II, vela ad ostia III, valentia solidos VI, turres, calices, pallas et coopertoria pærdictis martyriariis ad custodiendum tradimus »..... « et tectos sanctorum reparari cum necesse fuerit, jubeatis, hoc est Attano et Sisciaco..... » Dans les Chartes et Diplômes publiés par Pardessus, on lit lectos, au lieu de tectos!

(8) Colombeix ou Colombiey, important village de la comm. de Voutezac, 13 kil. S. O. de Vigeois; déjà identifié, note 3, p. 55.

(9) La Faurie, village de la comm. d'Allassac, 4 kil. S. 0., 16 kil. S. O. de Vigeois.

(10) Alaciaco, comme Vosidense, est la plus ancienne forme connue du nom d'Alassac; déjà identifié, note 3, p. 4.

domni nostri Segeberti (1) regis. Quicunque autem dona ista que de rebus propriis sub testamento fecimus sibi violenter vendicaverit, excommunicatus sit et anatematizatus.

Hoc monasterium Sancti Petri quod Vosias appellatur, post mortem Sebastiani abbatis, Beatus Aredius destructum restauravit et innumeris beneficiis celeberrime ditavit. Predictus vero Sebastianus ipsum Beatum Aredium in puericia litteris imbuerat; post cujus discessum, restaurato monasterio monachis XIIcim ibi collectis, nepotem suum Astidium virum illustrem, abbatem prefecit.

Dedit etiam huic monasterio alias ccclesias aliaque predia, sicut in preceptis Beati Martini Turonensis plenissime invenitur (2).

CLII

*Notum sit omnibus hominibus (3)..... concessit domno Petro..... ru, quod cumque adquirere potue[runt] Vosiensis monasterii ex terra. qu..... retinent fevales ejus, audientibus Rainaldo, monaco, Gauzfredus, prepositus et Aimiricus de Celom.

CLIII

1092-1110

Omnibus hominibus notum sit quoniam Wido de Turribus (4), misit in pignore Sancto Petro Vosiensi et abbati Petro, mansum

Fol. LXXII, vo.

(1) Sigebert I, roi d'Austrasie, III fils de Clotaire, commença à régner en 561; assassiné en 575. La onzième année de son règne nous donne par conséquent l'année 572 pour la date du testament de saint Yrieix que l'on met souvent 573. L'orthographe du nom de Segebert comme celle de Vosidense et d'Alaciaco, démontre l'ancienneté de ce curieux document historique. Quelques auteurs l'ont crû cependant interpolé.

(2) Mabillon, dans ses Analecla vetera (col. 622, p. 211), a donné la copie de ce testament avec quelques variantes. Ainsi il débute par ces mots : Ego Aredius..... et mater Pelagia, ajoutant ego et supprimant presbiter et genitria, auxquels il substitue mater. Texitoialo a été lu Fexitoialo.

(3) Toute la partie supérieure du fol. LXXII ayant éte déchirée, on ne peut lire cette charte que très imparfaitement.

(4) Guy III de Las Tours, fils aîné de Guy II et d'Agnès de Chambon Sainte-Valerie, petit-fils d'un frère de Guy I, surnommé le Noir, seigneur

« PreviousContinue »