Page images
PDF
EPUB

de Aien et fratres mei Stephanus de Terraco et Guillelmus damus atque concedimus Deo et Beatis apostolis Petro et Paulo monasterii Vosiensis, mansum de Pino qui vocatur Aucha (1) qui est subtus ecclesiam d'Essando, quicquid in eo possidebamus vel requirere sub aliqua occasione juste aut injuste poteramus et homines ipsius terre colonos damus et in osculo pacis cuncta dimittimus. Hec ego in ecclesia Exandonensi ante altare Beati Ypoliti (2) martiris, spontanea voluntate fecimus et in manu domni Ademari abbatis ipsius loci nos inde abdicavimus et per fidem nostram inrefragabiliter tenendum firmavimus; audientibus et videntibus Fruino de Bré, Petro Durnais sacrista, Petro de Valle monachis, et capellanis Hugone Alboino, B. Lavaleta ipsius ecclesię, Ebolo de Soliaco, Geraldo et Golferio Derrinnac, judicibus, qui per fidem suam firmatores hujus rei fuerunt, Petro Macriforte et frater ejus, qui fidejussores extiterunt, Willelmo et Amaneo fratribus, Raimundo Vosiensis, Geraldo Ausaprato, Geraldo Stephani, Geraldo Johanni et Johanne Dessansac, Bernardo Auduini, Guidone de la Sala et Petro de Pino Rustico.

CCCX

ITEM DE EODEM.

1140-1143

Simili modo ego Helias de Aien (3) dono et concedo mansum de Pino sicut et ceteri supradicti fratres mei et per fidem meam tenere affirmo in manu jam dicti abbatis.

* Fol. CXI, ro.

(4) Puy-Leix, dans l'idiome du pays, Puy Leuch, comm. d'Yssandon, 1 kil. 500 S. E., à côté de Transac, Chauviat, La Belingaria, Marcillac et Brousson. La fontaine del Pi, mentionnée à la charte CCLXXIV (p. 186), jaillit à côté du Puy-Leix. (Voir charte XCVIII).

(2) L'église paroissiale d'Yssandon est encore sous le vocable de saint Hyppolite. Il devait exister une seconde église près le château proprement dit, occupant la partie nord du plateau d'Yssandon.

(3) Hélie d'Ayen paraît avoir été témoin à la donation du fief presbitéral de l'église d'Espartignac, faite de 1111 à 4118 par son parent Hélie d'Ayen. (Voir charte CXLVII, p. 93; Notes 3, p. 34; 2, p. 93 et 7, p. 120).

Hoc facio subtus castrum de Terrazo (1), audientibus Petro Durnais sacrista, Petro de Valle monaco, Petro La Marcha, Bernardo de Cous, militibus, Johanne de Cufre, Raimundo Laplancha.

Similiter ego Mainardus de Aien dono et concedo sicut et supradicti fratres mei et per fidem meam confirmo in manu Johannis Sancti Marcelli monachi, audientibus Guidone fratre suo, Geraldo de Trassilva, Audeberto de Acutomonte, apud castrum de Aien (2). Facta est hec cessio temporibus Innocencii pape, Ludovici regis Francorum, Geraldi episcopi Lemovicensis.

CCCXI

DONUM MILITUM DE MONTNOGER.

1140-1143

Notum sit omnibus ominibus quoniam ego Galterius et Rotbertus frater meus de Montenucherio (3), damus et concedimus Deo et Beato Petro apostolo Vosiensi, pro anima patris nostri Petri Bernardi, medietatem de VIItem bordariis que vocantur ad Manfresc (4) et boscum et fraus de Lanteira (5) et omnem explectum et servicium agricolarum qui in ibi habitaverunt et quemadmodum Bernardus de Corpsalez (6) pro anima sua Sancto Petro olim ex omnibus medietatem dederat ita et nos in manu domni Ademari abbatis ex nostra parte in pacis osculo dimittimus.

(1) Terrasson, chef-lieu de canton, Dordogne, 28 kil. S. O. de Vigeois. (Voir notes 1, p. 35; 1 p. 93, ct 1 p. 144, sur la communauté d'origine des familles Terrasson et Ayen).

(2) Castrum d'Ayen, actuellement chef-lieu de canton, 20 kil. S 0. de Vigeois. (Voir note 1, p. 93).

(3) Montneyger, village de la comm. de Sarran, à plus de 600 mètres d'altitude. Appelé Monte nucario, charte CXIII (p. 67). Monte nujerio, charte CXLI (p. 88). Montenucherio, dans celle-ci. Paraît tirer son nom des nombreux noyers qui garnissaient les pentes de la montagne. Toutes traces de château et même d'habitation ancienne ont disparu.

(4) Masfreiz, comm. d'Eyburie, 11 kil. N. E. de Vigeois. Deux autres, comm. de Peyrissac et d'Orliac-de-Bar. (Voir notes 2, p. 23, et 5, p. 88.) (5) Lanteyrie, comm. de Roziers, cant. de Juillac, 22 kil. S. O. de Vigeois. (Voir note 4, p. 23).

(6) Bernard de Corpsalez avait en effet donné les mêmes lieux vers 1093. (Voir charte XXXIV, p. 23). - Souvent mentionné au Cart. d'Aureil.

Hoc autem factum est apud capellam de Seirac (1), in presencia domni Bernardi abbatis Usercensis (2), Gauteri Laden, Ramnulfi de Montenucherii (3), monacorum ejus, insuper Petri Durnais sacriste, Petri de Valle, Vosiensibus monachis, audientibus Ainardo de Fraissenet, Petro Bernardi, militibus; Raimundo Laplancha; Geraldo Ausaprato; Geraldo Cartula, temporibus Ludovici regis Francorum, Innocencii pape et Geraldi Lemovicensis episcopi.

CCCXII

KARTA DE ORTO DE BRACCHAR

1143-1144

Universis presentibus et futuris notum sit quoniam ego Galterius La Riberia de castro de Pairac (4) dono atque ex toto dimitto Deo et Beatis apostolis Petro et Paulo Vosiensis, ortum qui est juxta capellam Sancti Nicolai (5) cum domibus sibi conjunctis, sicut habebam de abbate in villa de Bracchar et quatuor sextarios de sigiline, in manso de Chanor qui est in parrochia de Sadra (6) pro anima fratis mei Geraldi qui est sepultus in eodem loco. Hęc omnia

* Fol. CXI, vo.

(1) Seyrat ou Ceyrat, trois lieux de ce nom : comm. de Lonzac, 2 kil. N. O., commune de Voutezac, 2 kil. N. 0. et comm. d'Espartignac, 3 kil. S. Ce dernier très probable à raison du voisinage des monastères d'Uzerche, 4 kil. S. E., et de Vigeois, 4 kil. N. E. On n'y trouve aucun vestige de

chapelle.

(2) Bernard d'Auberoche, abbé d'Uzerche, 1135-1148.

(3) La famille de Montnoger a fourni plusieurs religieux au monastère d'Uzerche. En 1468, nous voyons encore un Pierre de Monnoger (Cart. d'Uzerche, fol. 84-377, Baluze, Bibliot. nat.), moine de ce lieu, présent à une donnation faite par l'évêque Gérald.

(4) Peyrat, trois villages de ce nom, comm. de Lubersac, de SaintBonnet-Lanfantier et de Saint-Pardoux-Lortigier. Aucun ne paraît pouvoir se rapporter au Castrum de la charte; peut-être pourrait-on le retrouver dans le bourg de Saint-Salvadour, où autrefois existait un château de ce nom. (Liste des châteaux du Limousin avant 1789, par MM. de Lespinay et Fage. Brive, 1882, in-8°.)

(5) Chapelle de Saint-Nicolas-de-Bracchar, comm. d'Allassac, 17 kil. S. de Vigeois (voir notes 3, p. 6; 3, p. 32; 4, p. 118).

(6) Sadroc, chef-lieu de comm., 7 kil. N. E. de Saint-Nicolas-de-Bracchar, 44 kil. S. E. de Vigeois. Le mas de Chanor a complètement disparu. (Voir notes 4, p. 4, et 1, p. 54.)

fideliter pro anima mea et omnium parentum meorum concedo in vigilia Catedre Sancti Petri, in capitulo ejusdem monasterii, in manu domni Ademari abbatis, audientibus Helia, domino de Pairac, Raimundo de Vosias, Geraldo de Vitrac, Stephano Geraldi de Loberciaco, Geraldo Chartula, Geraldo Ausaprat, Forma Dei, temporibus Ludovici regis Francorum, Celestini, pape et Geraldi, Lemovicensis episcopi.

CCCXIII

DONUM PETRI DE BRÉ

1140-1143

Sciendum est tam presentibus quam futuris quoniam ego Petrus de Bré, dono domino Deo et Beatis apostolis Petro et Paulo Vosiensis pro anima mea et pro anima fratris mei Hotonis omniumque parentum meorum tertiam partem ex decima de tota terra de La Rocheta (1), in manu domni Ademari abbatis, audientibus Fruino, fratre meo, Aimirico de La Genebreira, Geraldo, vicario de Celom, Stephano Geraldi de Loberciaco, Stephano Masoaldo, Stephano bajulo, et filio ejus Petro ipsius loci, Geraldo Ausaprat.

Ego Willelmus de Bré, frater alter similiter concedo pro anima Hotonis fratre nostro et pro Petro quem pro salute ejus monachus ibi fecimus, audientibus domno Ademaro abbate, Fruino, fratre nostro, Aimirico Bocaldo, milite, Geraldo Ausaprat.

Factum est hoc temporibus Ludovici, regis Francorum, Innocencii, pape, Geraldi, episcopi Lemovicensis.

CCCXIV

KARTA DE MANSO D'ENGOISSAS

1144

Ego Geraldus Lemovicensis episcopus notum fieri volo tam presentibus quam futuris, quod controversia que diu fuerat inter

* Fol. CXII, ro.

(1) La Rochette, deux localités de ce nom dans la Corrèze, la première, 4 kil. au S. du Castrum de Bré, et la seconde à côté de Donzenac. Une autre dans la Haute-Vienne, 13 kil. N. O. de Bré. Nous pencherions pour cette dernière, autrefois chef-lieu de paroisse, aujourd'hui simple village, 4 kil, au N. de Saint-Yrieix.

monasterium Vosiense et ecclesiam Sancti Sanctini (1) et Ademarum abbatem Vosiensem et Heliam Bertonem capellanum Sancti Sanctini pro manso d'Engoissas (2) sito in parrochia prefati Sancti, hujus modi pacis composicionem obtinuerit. Convenerunt itaque in manu nostra quod prefatus abbas Vosiensis sub achaptamento duodecim denariorum ac etiam sub annuali censu trium solidorum et quatuor sextariorum frumenti nec non quatuor siliginis in festivitate Sancti Martini annuatim persolvendorum monasterio Vosiensi et abbati, prefate ecclesię Sancti Sanctini concederet et Elie capellano nec non capellanis in eadem ecclesia substituendis jam dictum mansum, in perpetuum possidendum, quod ita factum est.

Huicinstitucioni interfuerunt, Ademarus de Carreriis (3), Ramnulfus de Garach (4), archidiacones; Petrus Baratonius (5); Petrus archipresbiter (6); Fruinus de Bré, Petrus Durnais, Aimiricus de Monte (7), Raimundus, Geraldus Ausaprat; regnante Ludovico Francorum rege, Lucio papa, anno ab incarnacione domini millesimo centesimo XLIIII.

CCCXV

1145-1146

Presentibus et futuris notum sit quoniam ego Doitrannus de Carreriis et avunculi mei Ademarus prepositus et archidiaconus (8)

(1) Saint-Xantin, chef-lieu de comm. aujourd'hui réuni à Mallemort, 25 kil. S. E. de Vigeois (voir note 1, p. 12.)

(2) Engoissas, village aujourd'hui complétement disparu; la carte de Cassini elle-même n'en porte nulle trace.

(3) Adhemar de Charieyras figure en 1147 comme archidiacre de Limoges dans les listes de D. Pradillon (mss. bib. nat., L 17118).

(4) Ramnulfe de Garach figure sur la même liste comme simple chanoine en 1118; comme sacriste en 1126; comme trésorier en 1140; comme archidiacre en 1146. (Ibidem.)

(5) Pierre Baraton y figure également comme archiprêtre en 1140; comme chancelier en 1147. (Ibidem.

fol. 79, BALUZE, 377.)

[ocr errors]

Voir aussi cartulaire d'Uzerche,

(6) Pierre des Fontaines, Petrus de Fontibus, mentionné comme archiprêtre en 1140 (Ibidem.)

(7) Un Aymericus del Mont, cité en 1147 comme chanoine de Limoges (ibidem); en 1144, il devait être à la suite de l'évêque de Limoges simple clerc ou secrétaire. (Voir sur la famille de Mont ou des Monts, note de M. L. Guibert, Bull. de la Soc. arch. du Limousin, t. XXXII, p. 467).

(8) Cette charte aurait une certaine importance à ce qu'elle ferait supposer la division, au xe siècle, du diocèse de Limoges en archidiaconés. Peut-être aussi pourrait-on interpréter le sens des qualifications données

« PreviousContinue »