Page images
PDF
EPUB

suę et pro anima patris sui et matris suę et pro anima uxoris suę Richildis et pro filio suo Stephano, monaco, qui post modum decanus in eodem monasterio extitit, in pago Petrogoricensi, in vicaria de Cavaniaco (1) ecclesiam suam de Gresas (2), que constructa est in honore Beati Petri apostoli tali conventu ut quandiu viveret, teneret; post obitum vero illius, Sancto Petro Vosiensi libera remaneret sine ulla contradictione. Fecit quoque ex hoc scribi testamentum.

Factum est donum istud in mense octobrio, regnante Hlothario rege Francorum. Hujus autem doni testes fuerunt Stephanus, decanus, filius ejus; Fro[terius] Aster[ius] Gibradus; Gauzfredus.

IX

954-986

R..... ..... et uxor ejus Karisma concesserunt Deo [et Beato] Petro Vosiensi pro filio suo Stephano et pro anima sua et omnium parentum suorum unum [mansum] in pago Petrogoricensi in vicaria Arcaniacensi (3) in villa que dicitur Lodorniac (4) dell Albuga ubi Boso visus est manere.

Facta concessio ista in mense januario, regnante Lothario rege Francorum.

Hujus rei auditores fuerunt Stephanus, abbas, Froterius, vicarius, Rotgerius, Asterius, Ugo.

(1) Chavagnac, ancienne vicairie du Périgord, déjà relevée par M. de Gourgues, dans son Dict. topog. de la Dordogne; actuellement simple chef-lieu de commune, cant. de Terrasson (Dordogne); à 33 kil. S. 0. de Vigeois.

(2) Grèzes, chef-lieu de comm., même cant., même dép.; à 4 kil. N. de Chavagnac. Son église est encore sous la dédicace de saint Pierre.

(3) Archignac, ancienne vicairie du Périgord, actuellement chef-lieu de commune, 42 kil. S. O. de Vigeois, soupçonnée seulement par M. de Gourgues, qui avait lu Arcamacer, tandis qu'il est indubitable qu'il faut lire Arcanaciensi. M. de Gourgues avait pensé à Larche, ancienne châtellenie qui se trouve dans le voisinage. Mais en dehors de la lecture, qui est certaine, la mention dans la même charte de Ladornac suffirait pour lever tout doute.

(4) Ladornac, chef-lieu de comm. cant. de Terrasson, à quelques kil. au N. d'Archignac.

X

Froterius de Terrazun dimisit Deo et Sancto Petro Vosiensi terram quam tenebat de Sancto Petro pro remedio animę suę et patris sui. In primis dimisit ecclesiam de Bassiaco (1) et II mansos in eodem loco et in Altafaia (2) omne quod ad terram Sancti Petri pertinet et in Javerliaco (3) III mansos et unam bordariam et in Bachallaria tres bordarias et in villa de Anglars (4) IIII mansos et dimidium et in villa de Pedreliaco* (5) unum mansum et dimidium alla Masa; et in villa de Anglaret duos mansos et in villa de Borziaco (6) sex mansos et in villa de Tellelon unum mansum incullum et in villa de Sellaur (7) unum mansum et in villa de Co'lumbes (8) unum mansum qui est juxta Vultaziac. Universa hęc dimisit Froterius post mortem suam Deo et Sacnto Petro Vosiensi, jussitque fieri testamentum manuque propria firmavit ac bonis viris firmari rogavit.

* Fol. XIX, ro.

(1) Beyssac, chef-lieu de comm., cant. de Lubersac; 8 kil. O. de Vigeois. En marge de l'acte sont écrits ces mots, d'une écriture du XVIe siècle a eclesiam de Beysaco ».

(2) Hautefaye, village de la comm. de Vigeois, à 3 kil. S. O. (non dénommé au Dict. des Postes. Il y a cependant une trentaine d'habitants). (3) Javerliac, village aujourd'hui complètement disparu. Cassini même ne le mentionne pas. Il nous a fallu compulser les registres de la matrice cadastrale de la comm. de Vigeois, pour nous assurer de son ancienne situation, à côté d'Hautefaye. Sept ou huit parcelles affirment son ancienne existence par le nom inscrit au cadastre.

(4) Anglars, village de la comm. et du cant. d'Uzerche, à 2 kil. S. 0. d'Uzerche; 4 kil. au N. de Vigeois.

(5) Pedreliaco paraît, comme Javerliac, avoir disparu, à moins de le retrouver (par la chute du D) dans Peyrilhac, chef-lieu de comm., cant. de Carlux (Dordogne), 45 kil. S. de Vigeois, ou un autre Peyrilhac, cant. de Nieul, au N. de Limoges (Haute-Vienne).

(6) Bourzat, comm. et cant. d'Uzerche; 4 kil. 500 S. 0. d'Uzerche; 4 kil. 500 au N. de Vigeois.

(7) Cellaur, village de la comm. de Chameyrat, cant. et arr. de Tulle; 3 ki!. N. de Chameyrat; 21 kil. S. 0. de Vigeois.

(8) Colombiey ou Columbet, village touchant le bourg de Voutezac, cant. de Juillac; 41 kil. S. 0. de Vigeois. Ce lieu est mentionné dans le célèbre testament de Saint-Yrieix.

Auditores hujus cessionis fuerunt Oda, uxor ejus, Asterius, abbas, Galterius, Stephanus, Aigfredus, Frodinus, Aeustorgius.

ΧΙ

1031-1060

Notum sit omnibus hominibus quoniam Stephanus de Terrazo et frater ejus Ebbulus, filii Ebbuli et mater eorum Rafais, concesserunt atque dimiserunt Deo et Sancto Petro Vosiensi, omnes consuetudines justas aut injustas quas in eodem monasterio requirebant, omnino dimiserunt pro animabus suis et pro anima patris sui Ebbuli et omnium parentum suorum. Hoc autem fecerunt tali conventu ut omni anno, quandiu ipsi vixerint, fratres ejusdem loci L missas decantarent pro animabus eorum et omnium parentum eorum omniumque fidelium defunctorum. Post mortem vero illorum, ita teneretur hoc conventum successoribus eorum, ut in primo anno quo honorem (1) possederint, idem numerus missarum eis persolveretur a fratribus ejusdem loci.

Hec autem concesserunt in presentia domni Petri abbatis, audientibus Archambaldo, vicecomite, Rotberto de Vallada, Geraldo de Vallada, Gauzberto, Audeberto.

Facta est cessio ista, regnante Aenrico rege Francorum.

XII

1060-1080

Notum sit omnibus hominibus quoniam Rotbertus et frater ejus Petrus, filii Aeustorgii dell Brolio, cum consilio sororum suarum atque propinquorum videlicet Rai*naldi, Ademari, Stephane, Johannę, vendiderunt Gauzberto Alboini et uxori ejus Berniardi, vineas et omnem terram quam possidebant alla Grauleira (2), cum bordariis que cultę sunt sive etiam que culte non sunt, cum pratis et silvis et cum omnibus appendiciis eorum, totum ab integro eis

* Fol. XIX, vo.

(4) Honor nous paraît pris ici dans un sens particulièrement curieux au point de vue féodal.

(2) La Graulière, chef-lieu de comm. du cant. de Seilhac, 10 kil S. E. de Vigeois.

concesserunt ad possidendum. Acceperunt autem propter hoc a Gauzberto Alboino C nonaginta et I solidos. Hujus quoque vinditionis auditores fuerunt Rainaldus de la Masa et Petrus frater ejus, Petrus de Sadran, Deusde La Chalm, Petrus et Girbertus de Malamort, Artmandus Liapecs, Engalvinus, cum filiis suis Geraldus et Petrus de Coznac.

Idem Gauzbertus Alboinus dedit Deo et Sancto Petro Vosiensi cum consilio filiorum suorum, omnia hec que superius nominata sunt que emit a Petro et Rotberto deli Brolio, pro filio suo Petro qui postmodum ejusdem monasterii abbas extitit.

Factum est donum istud, in festivitate Sancti Petri ad vincula, in presentia domni Petri abbatis, audientibus Johanne, decano, Geraldo de Userca, Geraldo de Vallada, Geraldo de Coznac, Geraldo de Suissac (1).

In hac autem terra manebat quidam rusticus nomine Geraldus quem idem Gauzbertus Alboinus postmodum calumpniatus est, dicens suum esse collibertum, tandem deprecante filio ejus domno Petro decano, predictum rusticum ab omni tributali servicio absolvit ac Sancto Petro Vosiensi reliquid ad serviendum ei.

Audientibus Petro decano filio ejus et Ramnulfo, monaco, cellarario Vosiensis et Geraldo de Coznac.

XIII

1082-1092

Willelmus Almavinus concessit Deo et Sancto Petro Vosiensi, pro filio suo Gauzfredo quem monacum monasterii Vosiensis fecit unam bordariam a las Plantadas ubi Gauzbertus de las Plantadas mansit, quam dedit ei Aymiricus Girbertus, audiente Rainaldo Rotberto. Sed et idem Aymiricus concessit hanc bordariam prefato monasterio, audientibus abbatibus (2) ejusdem monasterii, domno videlicet Geraldo et domno Petro, ita tamen si predictus Willelmus, filium suum monacum in monasterio Vosiensi fecisset. Postea Manualdus Trenchaleon et Stephanus de Orniaco et Ugo Audebertus frater ejus, quicquid in prefata bordaria habebant totum Beato

* Fol. XX, ro.

(4) Gérald de Setzac, témoin à la fondation de Meymac, 1085.

(2) Abbatibus. Les termes de cette charte ont fait croire qu'il y avait à ce moment deux abbés à Vigeois, dont l'un laïque. Il n'en est rien. Les donations ont été successivement faites sous les abbatiats de Gérald de Lestrade 1082 + 1091 et de Pierre III Alboin 1092 † 1110.

Petro Vosiensi concesserunt in capitulo videlicet monasterii Brivensis, in presentia domni Petri abbatis, audientibus canonicis ; uxor quoque Bernardi de Margarita Ildeardis et mater Stephani de Orniaco et Ugonis Audeberti, similiter concesserunt Beato Petro Vosiensi quod in predicta bordaria possidebant, audiente Alboino Gauzberti. Concessit ergo Willelmus Amalvinus, hanc bordariam cum vinea et cum omnibus que ad ipsam bordariam pertinent, ante altare Santi Petri Vosiensis, coram omni populo postquam eam fecerat concedere ab his viris ac feminis supra nominatis qui fiscales erant istius bordarię.

Facta est concessio ista in presentia domni Petri abbatis, audientibus Gauzfredo, preposito, Rainaldo, monaco, Gauzberto, monaco, Geraldo, monaco, qui et testamentum ex hoc fecit et Stephano presbytero de Sancto Santino (1).

XIV

1082-1091

Berniardis, uxor Aenrici, dedit Deo et Sancto Petro Vosiensi, cum consilio filiorum suorum Aenrici, Geraldi, Ugonis Rofinac monachi, pro filio suo Petro Aenrici quem monacum fieri monasterii Vosiensis instituit, mansum de Montel (2) alodum sui juris totum ab integro, cum omnibus redditibus suis. Concesserunt que donum istud filii ipsius qui supra scripti sunt, audientibus Stephano de Coznac et Stephano Baldrici.

Factum est hoc donum apud Vosias, regnante Philippo rege. Conventum autem habuit domnus abbas Geraldus cum Aenrico ut quandiu viveret, hunc mansum te neret et omni anno XII sextarios sigile et XII denarios redderet; post mortem vero ejus, Sancto Petro Vosiensi liber sine ulla contradictione remaneret. Hujus rei auditores fuerunt, Gauzfredus, prepositus, et Gauzbertus Malafaida, monacus, Raimundus, monacus, Petrus Ainardus, Guillelmus Amalvinus.

[blocks in formation]

Girbertus de Malamort, dedit Deo et Sancto Petro Vosiensi, pro

* Fol. XX, v^.

(1) Saint-Xantin, aujourd'hui réuni à Malemort, cant. et arr. de Brive; 25 kil. S. E. de Vigcois.

(2) Monteil, comm. de Saint-Maixent, 14 kil. S. E. de Vigeois.

« PreviousContinue »